Powstaje Fundusz Polskiej Nauki – nowy mechanizm finansowania i komercjalizacji badań naukowych
Wirtualny instytut badawczy (WIB) ma zorganizować pracę specjalistycznych zespołów badawczych, których celem będzie wypracowanie rozwiązań o wysokim potencjale zastosowań społeczno-gospodarczych, konkurencyjnych na skalę międzynarodową. Działalność naukowa ma być „zorientowana na komercjalizację, czyli sprzedaż efektów badań. Dzięki temu firmy z branży, w której będzie funkcjonował WIB mają szybciej się rozwijać dzięki transferowi wiedzy z zespołów badawczych” – czytamy w komunikacie Centrum Informacyjnego Rządu.
Zdaniem dyrektora KPK PB UE Zygmunta Krasińskiego, to bardzo dobra wiadomość z punktu widzenia systemowego wspierania polskich wiodących zespołów badawczych i możliwości ich uczestnictwa w Horyzoncie 2020, a także kolejnym Programie Ramowym Horyzont Europa.
Konkursy dla naukowców z różnych ośrodków badawczych
Ustawa o wspieraniu działalności naukowej z Funduszu Polskiej Nauki stworzy nowy mechanizm finansowania badań naukowych i prac rozwojowych oraz ich komercjalizacji. Fundusz ma wspierać tworzenie wirtualnych instytutów badawczych, zapewniając stabilne finansowanie publiczne na poziomie pozwalającym na osiągnięcie konkretnego efektu w wybranym obszarze nauki w okresie 5-10 lat.
Wirtualny instytut będzie grupować najlepsze zespoły badawcze w kraju. Na czele każdej z grup stanie wybrany w otwartym konkursie lider naukowy odpowiedzialny za skompletowanie zespołu i prowadzenie prac. Wirtualne instytuty badawcze będą koncentrować w swoim obrębie nie tylko znaczny kapitał finansowy, ale także kapitał ludzki, który w tradycyjnym systemie finansowania nauki jest rozproszony pomiędzy kilka ośrodków w kraju.
– Zadaniem WIB-u jest wykorzystanie rozproszonego potencjału wybitnych naukowców, ale bez konieczności finansowania twardej infrastruktury. Projekt jest nowatorski o tyle, że nie będziemy budować budynków, nie będziemy kupować gruntów, nie będziemy wyposażać laboratoriów, ale pozwolimy tym już istniejącym, rozwinąć skrzydła – mówił wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Piotr Dardziński. – Dlatego też WIB nie będzie posiadał osobowości prawnej, nie będzie również pracodawcą dla naukowców wchodzących w skład tworzących go zespołów badawczych. Środki funduszu będą przeznaczone na konkursy dla zespołów badawczych z największym potencjałem komercyjnym.
Priorytet: badania biomedyczne
Powstanie wirtualnego instytutu badawczego wpisuje się w Strategię na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Jedną z branż, w których Polska ma znaczący potencjał rozwojowy, jest branża zaawansowanych produktów biotechnologicznych i biomedycznych, a jednym z flagowych projektów wskazanych w rządowej strategii są polskie wyroby medyczne. Z tego powodu środki Funduszu Polskiej Nauki zostaną w pierwszej kolejności przeznaczone na obszar szeroko rozumianej biotechnologii, ze szczególnym uwzględnieniem biotechnologii medycznej.
Stabilne finansowanie badań
Fundusz Nauki Polskiej zapewni elastyczny, ale stabilny system finansowania, zaplanowany w długookresowej perspektywie. Projekt ustawy przewiduje wsparcie do 10 lat w 5-letnich cyklach, po dokonaniu oceny wydatkowania dotychczas przyznanych środków oraz osiągnięcia zakładanych celów naukowych.
Jak czytamy w komunikacie CIR, środki Funduszu będą mogły pochodzić również m.in. z dotacji celowych budżetu państwa (przez pierwszych 10 lat nie przewidziano obciążenia budżetu tym celem), środków zagranicznych (niepodlegających zwrotowi), wpływów z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych oraz darowizn i zapisów.
W projekcie ustawy zapisano, że podmiotem, któremu minister przekaże zadania związane z organizacją WIB i jego zarządzaniem może być PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii we Wrocławiu (dawniej Centrum Badań EIT+) albo inny podmiot wybrany w drodze otwartego konkursu ofert.
Teraz projekt ustawy trafi do Sejmu.